Pierwszego dnia I Zjazdu Niemcoznawców uczestnicy mogli wziąć udział w sześciu równoległych sekcjach tematycznych. Jedną z nich była ta, dotycząca transferu kulturowego a jej moderatorem był profesor Marek Zybura. Pytanie, jakie mieli rozważyć mówcy dotyczyło inspiracji, jakiej można doświadczyć w Polsce pod wpływem Niemiec oraz w druga stronę: jakiej w inspiracji doświadczają Niemcy pod wpływem Polski.
Różnorodność tematyczna wygłaszanych mów oraz szeroki spojrzenie na problem to niewątpliwe zalety tej sekcji. Jako pierwszy wystąpił Bolesław Andrzejewski, który zajmował się portretem Niemca i Polaka, ich istotą w perspektywie historycznej wraz z położeniem nacisku szczególnie na filozofię.
Kolejne trzy wystąpienia związane były z romantyzmem w literaturze. Marta Kopij skupiała się na przedstawieniu wpływu trendów romantyzmu niemieckiego na polski. Jak zauważyła miało to swój początek zwłaszcza w sytuacji politycznej, w której znalazła się Polska, skoro bowiem twórcy mieszkali w zaborze niemieckim to najnowocześniejsze tendencje docierały właśnie przez Niemcy, inspiracja zatem jest klarowna i niebagatelna.
Ewa Szymani zwracała uwagę na wpływ niemieckiej filozofii romantycznej na religijność w Polsce. I mimo, że w Niemczech zapełnienie luki w filozofii, którą zafundowali naukowcy oświeceniowi, miało inny skutek niż w Polsce, to inspiracja jest jawna i zauważalna. Swoistość zaś tego zjawiska można traktować na zasadzie komplementarności.
Wystąpienie kończące serię literaturoznawczą związaną z romantyzmem zostało wygłoszone przez Ewę Kotlarską, która zbadała recepcje dwóch romantyków Friedricha Hölderina i Cypriana Kamila Norwida. Po krótkiej zaś przerwie wypowiedź Dominicka Picka rozpoczęła kolejną bardziej interdyscyplinarną część sekcji związana z przykładami z filmu, teatru oraz literatury. W teatrze, jak twierdzi Karolina Prykowska-Michalak w twórczości Jana Klaty te inspiracje są bardzo zauważalne. W filmie zaś ze względu na tematykę rozliczeniową z czasami PRL-u, jak wskazywała Ewa Fiuk, łatwo jest znając kino niemieckie, stwierdzić jakiej proweniencji są zagadnienia poruszane ostatnio w filmach takich jak „Rewers”, „Różyczka” czy „Mniejsze zło”. Okazuje się zatem, że sąsiedztwo zobowiązuje nie tyle do kontaktów gospodarczych, ale także kulturowych zwłaszcza na poziomie twórczości.
W ramach I Zjazdu Niemcoznawców odbyła się również sesja na temat „Międzynarodowe badania niemcoznawcze – spojrzenie z zewnątrz”, podczas której można było dowiedzieć się, w jakiej kondycji są badania dotyczące Niemiec w różnych państwach.
Gilad Margalit wyznaczył trzy fazy badań niemcoznawczych w Izraelu. W pierwszej fazie tj. po 1945 roku koncentrowano się na doświadczeniach Żydów i Niemców z ostatnich lat. Po roku 1968 głównym tematem stały się kwestie dotyczące niemieckich Żydów. Dopiero niedawno badania wkroczyły w trzecią fazę, w której naukowcy zajmują się czysto niemieckimi kwestiami. Zainteresowania badawcze związane były więc w przeważającej mierze z historią wzajemnych niemiecko - żydowskich relacji.
Laurence McFalls (Kanada), Susan Rottman (USA) oraz Pierre Weber (Francja) podkreślali malejące zainteresowanie studiami germanistycznymi, mimo istnienia w ich krajach instytucji propagujących niemiecką kulturę, literaturę czy język. W Stanach Zjednoczonych problem dodatkowo pogłębia coraz mniejsze dofinansowywanie kierunków humanistycznych. Laurence McFalls podkreślił jednak, że w Kanadzie z tego kryzysu wyrosła nowa dyscyplina, jaką jest niemcoznawstwo. Są to studia w głównej mierze skoncentrowane na kulturze. Podobnie dzieje się w innych państwach: zainteresowaniem studentów nie cieszy się już język niemiecki czy literatura lecz przede wszystkim kultura.
Wywiad z prof. Laurence McFalls
Agata Gruza: Jakie były Pańskie oczekiwania związane z I Zjazdem Niemcoznawców?
Laurence McFalls: Ciężko powiedzieć. Byłem bardzo zajęty przed konferencją. Miałem jednak jeden powód osobisty, by tu przyjechać, mianowicie we Wrocławiu studiowała moja babcia.
Czy Wrocław jest odpowiednim miejscem na organizację tego typu obrad?
Z pewnością. Bogactwo kulturowe Wrocławia oraz ślady kultury związanej z obszarem niemieckojęzycznym przesądzają o tym, że jest to dobre miejsce na taki zjazd.
Podczas sesji mówił Pan o niemcoznawstwie. Studia z tego zakresu przedstawił Pan w formie streszczenia powieści z humorem i ironią. W jakich okolicznościach wpadł Pan na pomysł przedstawienia niemcoznawstwa w taki sposób?
To był czysty przypadek. Przed kilkoma laty w drodze na konferencję, również dotyczącą niemcoznawstwa, czytałem w samolocie powieść „Weises Rauschen”. Wtedy wpadłem na pomysł opisania niemcoznawstwa w takiej formie.
Moderowany przez prof. Bogdana Koszela z Instytutu Zachodnie w Poznaniu, podnosił tematykę radykalizmu politycznego we współczesnych Niemczech przeradzając się w arcyciekawą dyskusję. Trzy godzinne spotkanie rozpoczęło się od serii sześciu referatów. Pierwszy z nich, zatytułowany "Problematyka partii ekstremistycznych na przykładzie NPD", wygłosiła Aleksandra Moroska z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej. W swoim wystąpieniu zestawiła problem zasady pluralizmu politycznego i zakazów prawnych w kontekście walki z partiami ekstremistycznymi poprzez możliwość ich delegalizacji w państwach liberalnej demokracji.
Kolejnym referentem był Marcin Tujdowski z Instytutu Zachodniego w Poznaniu z wystąpieniem "Prawicowy ekstremizm we współczesnych Niemczech", które bardzo precyzyjnie wpisało się w tematykę jego przedmówczyni. Wystąpienie to zawierało, przede wszystkim analizę socjologiczną grup i organizacji neonazistowskich w Niemczech oraz ich aspiracji politycznych.
Trzecia wypowiedź pod tytułem: "Niemieckie pokolenie 68' w polskiej publicystyce po czterdziestu latach" została wygłoszona przez Martę Kasztelan z Uniwersytety Zielonogórskiego. Była to analiza wybranej polskiej publicystyki piszącej o w okresie czterdziestej rocznicy wydarzeń 1968 roku.
Następnie głos zabrał Pan Rafał Opulski, przedstawiciel Uniwersytetu Jagiellońskiego z referatem zatytułowanym: "Zatrzymać inwazję Polaków! Działalność i propaganda skrajnej prawicy w Niemczech w latach 2004-2009". Po przedstawieniu założeń teoretycznych dotyczących ekstremizmu politycznego zaprezentowana została analiza strategii politycznej. treści i formy przekazu prawicowych ekstremistów w Niemczech oraz działań propagandowych.
Magdalena Lemańczyk z Wyższej Szoły Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku zaprezentowała zgromadzonym "Rolę Ziomkostwa Prus Zachodnich w kształtowaniu tożsamości członków mniejszości niemieckiej na Pomorzu". Prezentacja przedstawiała rezultaty głębokich badań empirycznych obejmujących między innymi kwestie mniejszości niemieckiej na Pomorzu, ich tożsamości narodowej oraz organizacji i stowarzyszeń mniejszości tego regionu.
Kończącym wystąpieniem była prezentacja Rafała Machniaka z Uniwersytetu Szczecińskiego zatytułowana "Antagonizm wobec obcych, a sprawa Niemiec w socjologicznym ujęciu Floriana Znanieckiego". W prezentacji ujęto myśli wybitnego socjologa z lat 30tych na temat antagonizmów i stosunków polsko niemieckich okresu międzywojennego.
Po bardzo interesujących wystąpieniach, prof. Koszela zaprosił zgromadzonych do dyskusji, która po serii pytań publiczności przerodziła się w niezwykle interesującą debatę.
Teksty: Agnieszka Tryszpiotr, Agata Gruza, Grzegorz Ciejpa.
Zdjęcia: Agata Gruza, Grzegorz Ciejpa.
