Alicja Kuropatwa
Lehrstuhl für Germanische Philologie
lehrstuhl für sozialwissenschaften
Międzynarodowa konferencja. "Ideologiczna współpraca. Władze wobec środowisk opiniotwórczych w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Niemieckiej Republice Demokratycznej”
W dniach 18 i 19 listopada tego roku w Szczecinie odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa „Ideologiczna współpraca. Władze wobec środowisk opiniotwórczych w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Niemieckiej Republice Demokratycznej”. Wydarzenie organizuje Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta oraz Instytut Pamięci Narodowej. Miejscem spotkania będzie Książnica Pomorska przy ulicy Podgórnej 15/16. Przedstawicielami CSNE będą prof. Krzysztof Ruchniewicz oraz dr hab. Dariusz Wojtaszyn.
Badania nad historią NRD i PRL w Polsce i Niemczech są bardzo zaawansowane. Ukazują się edycje źródeł, publikowane są monografie i organizowane są wystawy. Po otwarciu archiwów byłych służb specjalnych wzrosła znaczenie liczba publikacji na ten temat. Stopniowo coraz intensywniej rozwijane są również badania dotyczące zagadnień społecznych. Wpisując się w ten nurt, organizatorzy konferencji zamierzają dokonać wymiany wspólnych doświadczeń nad badaniami dotyczącymi postawy władz wobec środowisk, które odgrywały znaczącą rolę w kształtowaniu postaw społecznych (środowiska twórcze, naukowe, dziennikarskie, sportowe, kościelne), na bardzo różnych płaszczyznach. W konferencji wystąpią nie tylko badacze związani z naukami historycznymi, lecz także przedstawiciele socjologii, antropologii, literaturoznawstwa, filmoznawstwa i teatrologii. Główny nacisk położony zostanie na współpracę władzy państwowej i jej organów w obu krajach (np. współpraca Stasi-SB w inwigilacji twórców czy wymiana doświadczeń pomiędzy urzędami cenzury).
Fot. Archiwum IPN
„Inside the Stasi-Whale”. Dwa spotkania z Utzem Rachowskim
„Utz Rachowski był w brzuchu bestii” – pisał o nim Wolf Biermann. Co tam zobaczył, co zapisał i jak się stamtąd wydostał? O tym Utz Rachowski, więziony w b. NRD poeta i prozaik, tegoroczny laureat Nagrody im. Lenaua, opowie podczas dwóch wrocławskich spotkań: 18 i 19 listopada br. Serdecznie zapraszamy na oba, zwłaszcza że każde z nich ma inny scenariusz i inny charakter!
19 listopada o godz. 17.00 zapraszamy do CSNE im. W Brandta (ul. Strażnicza 1-3, sala 13) na wieczór autorski Utza Rachowskiego. Nasz gość przeczyta fragmenty swej twórczości poetyckiej i prozatorskiej m.in. z tomów „Miss Suki oder Amerika ist nicht weit” (za który otrzymał przed miesiącem prestiżową Nagrodą im. Lenaua) i „Namenlose”. Zostaną też zaprezentowane – niejako „przedpremierowo”! – powstające właśnie we Wrocławiu przekłady na język polski. Rozmowę z Utzem Rachowskim poprowadzi w j. niemieckim prof. Marek Zybura z CSNE im. W. Brandta.
Osoby nieznające języka niemieckiego zapraszamy dzień wcześniej, 18 listopada, do Kina Nowe Horyzonty. Ok. godz. 21:00, po projekcji filmu „Zachód” („Westen”, reż. Ch. Schwochow; początek seansu o godz. 19:00) proponujemy krótką rozmowę nawiązującą do tematyki filmu: o życiu po obu stronach muru (berlińskiego) i po obu stronach krat (więziennych), o zaangażowaniu ludzi pióra w uwolnienie Rachowskiego i zaangażowaniu Rachowskiego w uwolnienie ludzi pióra. Rozmowę tłumaczoną konsekutywnie na j. polski poprowadzi dr Piotr Przybyła z CSNE im. W. Brandta. Wstęp na spotkanie z Utzem Rachowskim jest bezpłatny, wstęp na seans filmu „Zachód” jest biletowany (więcej informacji tutaj).
Oba spotkania odbywają się w ramach cyklu „Hi/Story: 1989” organizowanego przez CSNE oraz Konsulat Generalny RFN we Wrocławiu.
——————————
Utz Rachowski – rocznik 1954; poeta, prozaik, eseista, laureat kilku prestiżowych nagród literackich. W roku 1971 relegowany ze szkoły, w 1979 aresztowany i skazany na 27 miesięcy więzienia za pisanie i rozpowszechnianie antypaństwowych „pamfletów w formie wierszowanej”. W roku 1980 pozbawiony obywatelstwa NRD i wykupiony przez władze RFN. W czasie stanu wojennego podróżuje do Polski, nawiązuje kontakty ze środowiskiem literackim i szmugluje do Niemiec polską literaturą drugoobiegową. Członek niemieckiego "Exil-P.E.N." (Centre of German-speaking writers abroad) i “Writers in Prison”, współorganizator licznych akcji i (współ-)autor petycji na rzecz pisarzy więzionych przez dyktatorskie reżymy.
Cykl „Hi/Story: 1989” to próba zmierzenia się z historycznymi rocznicami z perspektywy osobistych historii. W bieżącym roku obchodzimy m.in. 25 rocznicę zburzenia muru berlińskiego. Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta UWr. we współpracy z Konsulatem Generalnym RFN we Wrocławiu włącza się ten rocznicowy dyskurs, jednak inaczej niż można by się tego spodziewać po instytucji naukowej: miejsce historycznych analiz i politycznych paradygmatów interpretacyjnych ma zająć literatura i film oraz zapisane w nich osobiste doświadczenia. Nie tracąc z pola widzenia kanonów profesjonalnej i uniwersalnej („wielkiej”) historii, rozumianej za za Reinhartem Koselleckiem jako zbiorowa liczba pojedyncza, chcielibyśmy się tymczasem skupić na narracjach „mniejszych” i intencjonalnie fragmentarycznych: literackich, filmowych, osobistych. Wszak history to w jakimś stopniu także his story i her story?
Film i dyskusja: „Żegnaj DDR! Przez Warszawę ku Wolności”
Żegnaj DDR! Przez Warszawę ku Wolności
Film w reżyserii Krzysztofa Czajki (2009)
Dyskusja z udziałem:
Anne Marie Franke (Muzeum Śląskie w Görlitz), prof. Andrzeja Gwoździa (Uniwersytet Śląski), prof. Krzysztofa Ruchniewicza (Centrum W. Brandta UWr), prof. Marka Zybury (Centrum W. Brandta UWr), dr. Roberta Żurka (IPN)
Termin: czwartek 13 listopada, godz. 17.00
Miejsce: Centrum W. Brandta UWr, ul. Strażnicza 1-3, sala 13
Centrum im. W. Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego serdecznie zaprasza na film Krzysztofa Czajki „Żegnaj DDR! Przez Warszawę ku Wolności” (2009), połączony z dyskusją, w której udział wezmą naukowcy specjalizujący w tematyce niemieckiej i relacjach polsko-niemieckich: Anne Marie Franke (Muzeum Śląskie w Görlitz), prof. Andrzej Gwoźdź (Uniwersytet Śląski), prof. Krzysztof Ruchniewicz (Centrum W. Brandta UWr), prof. Marek Zybura (Centrum W. Brandta UWr), dr Robert Żurek (IPN).
Okazją do spotkania jest 25-lecie upadku muru berlińskiego. W dyskusji poruszone zostaną konteksty historyczne, współczesny wymiar pamięci o wydarzeniach z przeszłości, jak również charakter stosunków polsko-niemieckich. Podczas spotkania zaprezentowana zostanie także najnowsza książka serii „Niemcy – Media – Kultura”, wydawanej pod patronatem Centrum, pt. „Spektakl – granica – ekran. Mur berliński w filmie niemieckim” dr Marty Brzezińskiej. Film Krzysztofa Czajki stanowi załącznik do tej publikacji.
Film „Żegnaj DDR! Przez Warszawę ku Wolności” dotyczy mało znanego epizodu z 1989 roku, kiedy 100 tys. obywateli NRD – wobec zamkniętej granicy NRD-RFN – podjęło próbę ucieczki na Zachód przez Polskę, Węgry i Czechosłowację. 6 tys. z nich próbowało przedostać się do RFN przez ambasadę w Warszawie. Bohaterami filmu są Thorsten Reinhold, małżeństwa Ute i Udo Finke, Peter i Heidi Reichmuth, którym ucieczka się powiodła, a także Thomas Przybylski, który – zamiast przedostać się na Zachód – trafił do więzienia Stasi. Autorzy filmu spotkali się z nimi po latach, by porozmawiać o motywach ich decyzji oraz szczegółach ucieczki. Istotne miejsce w filmie zajmują Polacy, którzy bezinteresownie pomogli obywatelom NRD. Jako świadkowie i współuczestnicy wydarzeń występują m.in. Tadeusz Mazowiecki – premier pierwszego niekomunistycznego rządu polskiego oraz minister spraw zagranicznych w tym rządzie Krzysztof Skubiszewski. Autorzy filmu nakręcili wiele godzin wywiadów i zdjęć mających przypomnieć ten mało znany fakt historyczny i oddać atmosferę tamtych dni.
Organizatorzy:
Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego
Instytut Pamięci Narodowej, Oddział Wrocław