W ciągu czterech lat, jakie upłynęły od II Zjazdu Niemcoznawców Polskich w 2013 r., sytuacja polityczna tak w Polsce, jak i w Niemczech uległa istotnej zmianie, kształtując na nowo oblicze wzajemnych relacji między naszymi krajami. Biorąc pod uwagę zasięg przemian na poziomie społecznym i politycznym, można powiedzieć, że Niemcy stały się „wysoce dynamicznym przedmiotem badań”: powstały i urosły w siłę nowe partie polityczne (np. AfD), zarysowały się nowe i wyraźne podziały wśród Niemców na tle oceny polityki migracyjnej rządu federalnego, ale wróciły też pytania o rolę Niemiec w Europie (tzw. hegemonia Niemiec w Europie). Jest to bez wątpienia wyzwanie dla organizatorów i uczestników naszego Zjazdu, ale też zachęta do zdiagnozowania procesów zmian zachodzących w Niemczech, jak również stanu obecnych stosunków polsko-niemieckich.
Punktem wyjścia naszego Zjazdu jest pięćset lat, jakie mija w tym roku od narodzin Reformacji. Zjazd stawia pytanie o jej dziedzictwo, zwłaszcza jej społecznotwórczą i polityczną rolę, we współczesnych Niemczech. Nie będzie to jednak Zjazd poświęcony wyłącznie Reformacji, lecz przede wszystkim zjawiskom i wyzwaniom z nią związanym i rzutującym na współczesne Niemcy. Zainicjowany przez Reformację proces dochodzenia przez społeczeństwo do swobód obywatelskich i cywilizacyjnego postępu otworzył już wtedy Niemcy na świat i znajduje swoje zwieńczenie w obecnej formule tego kraju jako państwa komunikacyjnie otwartego – tak na wyzwania kulturowe, cywilizacyjne jak i społeczne i polityczne, jakie przynosi współczesność. Oczywiście, otwartość ta to nie tylko dziedzictwo Reformacji, ale i presja wynikająca z historii niemieckiej XX w. Niemcy, jak to ujął po swoim wyborze na urząd prezydenta RFN Frank-Walter Steinmeier, są postrzegane dzisiaj w Europie i na świecie w wyniku tego otwarcia jako „kotwica nadziei”, świadczy też o tym, że jest w społeczeństwie niemieckim – a przynajmniej dotąd było – dominujące przyzwolenie na pełnienie takiej funkcji.
Jednakże globalny kryzys związany z rozchwianiem fundamentów demokracji na świecie, tj. systemu wartości, jaki od czasów projektu oświeceniowego leży u podstaw rozwoju cywilizacji europejskiej, przejawia się m.in. w kwestionowaniu dotychczasowej „otwartości” Niemiec przez samych Niemców. Spektakularny wyraz ten redukcjonistyczny trend znalazł już kilka lat temu w negatywnych reakcjach na deklarację ówczesnego prezydenta RFN Christiana Wulffa, że „islam należy do Niemiec”.
W rocznicowym kontekście reformacyjnym kluczowe pytanie dotyczyć musi zarysowujących się coraz wyraźniej tendencji do reinterpretacji tożsamościowej formuły Niemiec jako państwa wolnościowo-liberalnego i otwartego. Może ona być kojarzona z rewizjonistycznym trendem w postrzeganiu samej Reformacji, w którym jej narzucona w następstwie Rewolucji Francuskiej wizja ruchu emancypacyjnego zaczyna ustępować miejsca perspektywie krytycznej, w której jawi się ona poniekąd jako tegoż ruchu zaprzeczenie.
Tożsamościowe zmiany współczesnych Niemiec rodzą w kontekście społecznym, politycznym i kulturowym m.in. pytanie o trwałość obecnego modelu demokracji w Niemczech i ewentualne skutki jego destabilizacji dla Unii Europejskiej, sąsiadów Niemiec, w tym Polski. Nierozerwalnie łączy się z tym pytaniem następne: o charakter i jakość naszych relacji z Niemcami. Po latach oficjalnej „polityki pojednania” raz jeszcze okazało się, że dobre stosunki polsko-niemieckie nie są stanem danym obydwu stronom raz na zawsze, lecz stanowią odpowiedzialne zadanie, nad którym państwa i społeczeństwa muszą nieustannie pracować. Zadanie to i wyzwanie jest tym trudniejsze, im łatwiej w sytuacjach kryzysowych przychodzi politykom i mediom reaktywować i mobilizować stare stereotypy i polityczne resentymenty – a z taką sytuacją z takimi zachowaniami mamy obecnie, raz mniej, raz bardziej intensywnie, do czynienia po obydwu stronach Odry.
Rozbieżności we wzajemnych stosunkach między Warszawą a Berlinem jest sporo: kwestia stacjonowania wojsk NATO w Europie Środkowowschodniej, polityka energetyczna i klimatyczna i last, but not least, polityka wobec uchodźców spoza Europy. Z drugiej jednak strony Niemcy i Polskę łączy wspólnota interesów w Unii Europejskiej, przede wszystkim w kontekście zagrożeń ze strony Rosji, konsekwencji tzw. Brexitu czy też radykalnie populistycznych ugrupowań we Francji i Holandii i innych krajach członkowskich UE, otwarcie nakierowanych na destrukcję UE. Ten podstawowy tylko, bo przecież nie kompletny, katalog zagadnień w naszych relacjach rodzi czasami po obydwu stronach emocje, rzadko pomocne w rozwiązywaniu kompleksowych problemów. Podczas Zjazdu chcemy więc dać przedstawicielom różnych dyscyplin, profesji i grup eksperckich okazję do wymiany wiedzy, doświadczeń i poglądów na temat obecnych na styku polsko-niemieckim pól konfliktu, ale także potencjałów współpracy.
Głównym celem Zjazdu jest umożliwienie interdyscyplinarnej dyskusji na temat procesów politycznych, społecznych i kulturowych w Niemczech, roli Niemiec w Europie, w stosunkach międzynarodowych oraz relacji polsko-niemieckich. Ponadto Zjazd będzie okazją do przeglądu polskich badań nad Niemcami oraz analizy kierunków obecnego niemcoznawczego dyskursu akademickiego. Do udziału w Zjeździe zapraszamy przedstawicieli ośrodków akademickich, think tanków oraz organizacji pozarządowych. Kładziemy szczególny nacisk na aktywność najmłodszego pokolenia badaczy. Z tego względu jednym z modułów Zjazdu będzie Interdyscyplinarne Forum Młodych Badaczy, skierowane przede wszystkim do doktorantów oraz studentów ostatnich lat studiów magisterskich.
Interdyscyplinarne sekcje tematyczne:
- Kościoły, opozycja, prawa człowieka
- Tożsamości zbiorowe we współczesnych Niemczech
- Dziedzictwo reformacji
- Niemcy w dzisiejszej Europie
- Religia, ekonomia i społeczeństwo
- Migracje, granice i narracje
- Przyszłość Studiów Niemcoznawczych w Polsce
- Forum Młodych Badaczy
- Forum Bibliotekarzy
Komitet organizacyjny: dr Andrzej Dębski, mgr Agnieszka Grzeszczak, prof. Ireneusz P. Karolewski, dr Anna Kurpiel, dr Maciej Olejnik, dr Piotr Przybyła, mgr Ewa Płaszczyńska, prof. Jochen Roose, prof. Krzysztof Ruchniewicz, mgr Tomasz Sikora, mgr Aleksandra Skibińska, dr hab. Dariusz Wojtaszyn, mgr Agnieszka Wolańska, prof. Marek Zybura.
Zainteresowanych udziałem w Zjeździe Niemcoznawców prosimy o zgłoszenie na załączonym FORMULARZU do 20 września 2017 r. na adres: This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it .
Każdy uczestnik po otrzymaniu wiadomości zwrotnej równoważnej z przyjęciem jego uczestnictwa w Zjedzie powinien uiścić opłatę konferencyjną w wysokości 150 zł do końca października na konto 39 1090 2503 0000 0001 3457 9482 (z dopiskiem: imię i nazwisko, opłata konferencyjna, III zjazd)
Studenci i doktoranci są zwolnieni z opłaty konferencyjnej. Pobyt oraz koszty podróży doktorantów zakwalifikowanych do udziału w Forum Młodych Badaczy będą przejęte przez organizatorów.
Językiem konferencji jest język polski.
Szczegółowe informacje na temat III Zjazdu Niemcoznawców pojawiać się będą na stronie internetowej: