WBZ

Anna Kurpiel, Katarzyna Maniak, 

Porządek rzeczy. Relacje z przedwojennymi przedmiotami na ziemiach zachodnich

(przypadek Wrocławia i Szczecina) 

z fotografiami Łukasza Skąpskiego 

wyd. WUJ, Wyd. Akademia Sztuki w Szczecinie, Kraków 2023 

Porządek rzeczy. Relacje z przedwojennymi przedmiotami na ziemiach zachodnich (przypadek Wrocławia i Szczecina) to książka o postawach i praktykach wywołanych przez przedwojenne rzeczy we współczesnym Wrocławiu i Szczecinie. Termin „poniemieckie”, potoczne określenie przedmiotów pozostawionych na ziemiach włączonych w granice Polski po II wojnie światowej, sugeruje, że „niemieckie" to minione i pozbawione ciągu dalszego.  

Badania etnograficzne prowadzone z wykorzystaniem narzędzi sztuki pokazują coś przeciwnego. Proces przysposabiania wciąż trwa, relacje pomiędzy ludźmi a rzeczami są kontynuowane, odkrywane i zawiązywane na nowo. Książka poświęcona jest więc sposobom używania przedwojennej spuścizny oraz rozłożonym w czasie aktom jej przejęcia i posiadania. Opisujemy rzeczy spokrewnione, uklasowione, rzeczy na sprzedaż, rzeczy użyteczne, a także te, które w integralny sposób należą do przestrzeni domu.  Współtworzą one sieć powiązań wymykającą się kontynuowanemu od powojnia biało-czarnemu oglądowi rzeczywistości, według którego postawy wobec przeszłości określane są jednoznacznie jako jej afirmacja bądź wyparcie.  

Opowieść o relacjach z przedmiotami tworzą dwie oddzielne, choć powstające równolegle narracje: tekst i esej wizualny autorstwa Łukasza Skąpskiego. Wspólnie koncentrują się na pytaniu o znaczenia, jakie dla mieszkanek i mieszkańców polskich miast ma niemiecka przeszłość. 

Książka jest efektem projektu Rzeczy(wistości) w przestrzeni postkonfliktu. Znaczenia przedmiotów w tworzeniu się światów wyobrażonych Wrocławia i Szczecina finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (umowa nr UMO-2018/31/D/HS3/00778). 

O Autorach 

Anna Kurpiel – dr, etnolożka i antropolożka kultury, adiunktka w Katedrze Nauk Społecznych i Ekonomicznych Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Badania terenowe prowadzi w Polsce (na ziemiach zachodnich) i w Republice Macedonii Północnej. Autorka książki Cztery nazwiska, dwa imiona. Macedońscy uchodźcy wojenni na Dolnym Śląsku. Interesuje się dziedzictwem kulturowym, szczególnie na terenach (post)migracyjnych i tranzytowych oraz antropologią pamięci. 

Katarzyna Maniak – dr, antropolożka kultury, adiunktka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują dziedzictwo kulturowe i jego społeczne oddziaływanie oraz relacje pomiędzy antropologią i sztuką. Prowadzi badania skupione na pojęciu własności i antropologii pracy. Autorka kilkunastu publikacji naukowych poświęconych ww. tematyce oraz projektów wystawienniczych.

Łukasz Skąpski – jeden z n­ajciekawszych artystów polskich, w latach 2012-2018 kierownik Katedry Fotografii na Wydziale Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie, absolwent Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie. Zajmuje się fotografią, instalacją, obiektami, wideo, etc. W latach 1988-1991 mieszkał w Chinach, obecnie w Szczecinie. Pobyt w Pekinie zaowocował zainteresowaniem artysty tematyką polityczną. Tam też artysta odkrył dla siebie metodę posługiwania się zbiorem w sztuce. Od 2001 roku jest członkiem założycielem Supergrupy Azorro, która na trwałe zapisała się w polskiej sztuce wideo. W ostatnich latach główny akcent w jego twórczości kładzie się na tematy społeczno-polityczne. 

Wiktoria Morawska, Maciej Olejnik (red.). (In)equalities. Faces of modern Europe. 

Wrocław: Wydawnictwo Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego, 2023.

Książka poświęcona jest problematyce nierówności we współczesnej Europie. Autorzy artykułów reprezentują rozmaite ośrodki badawcze z całego świata oraz różne dyscypliny naukowe (m.in. z zakresu nauk humanistycznych, prawnych i społecznych). Niniejsza praca ma charakter interdyscyplinarny.

Monografia stanowi zwieńczenie 2. Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. „Nierówność. Oblicza Współczesnej Europy”, która odbyła się w listopadzie 2021 r. w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego (CSNE).

Publikacja została przygotowana w języku angielskim. Składa się z pięciu rozdziałów (łącznie dwadzieścia sześć artykułów). Pierwszy rozdział poświęcony jest nierównościom w odniesieniu do mniejszości. Kolejny dotyczy problemu nierówności płci, natomiast trzeci skupia się na zjawisku nierówności w przestrzeni cyfrowej. Czwarty rozdział koncentruje się na nierównościach w kontekście różnych polityk publicznych Unii Europejskiej, podczas gdy ostatni poświęcony jest różnym filozoficznym sposobom rozumienia nierówności.

Absolwentka Interdyscyplinarnych Studiów Europejskich (kierunku stacjonarnych studiów magisterskich, prowadzonego przez Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych oraz CSNE na Uniwersytecie Wrocławskim) jest autorką artykułu oraz współredaktorką naukową monografii. Ponadto w przygotowaniu pracy wzięli udział inni studenci ISE oraz członkowie Koła Naukowego Interdyscyplinarnych Działań Europejskich, funkcjonującego przy CSNE. Pełnili oni funkcję korektorów oraz asystentów redaktorów.

--

• SPIS TREŚCI (.pdf)

Program (update: 31.05.2023r.)

Miejsce: Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego

Data: 14 czerwca 2023 roku

Godz. 11.00-13.30

Historia

Krzysztof Ruchniewicz: Powstanie ludowe w NRD: stan badań, przebieg i skutki.

Dariusz Wojtaszyn: Wpływ powstania czerwcowego na funkcjonowanie wschodnioniemieckiej służby bezpieczeństwa

Filip Gańczak: "Prowokacja berlińska”. Powstanie czerwcowe w NRD w materiałach tajnych służb PRL

Adriana Dawid: Echa powstania na Górnym Śląsku wśród mniejszości niemieckiej

Przerwa na lunch 

14.30-16.00

Literatura i film

Marek Zybura: Powstanie ludowe w literaturze NRD

Daniel Pietrek: Młodzi intelektualiści w przededniu wydarzeń czerwcowych na podstawie "Dzienników" H. Bienka

Andrzej Dębski: Powstanie ludowe w niemieckich kronikach filmowych

Przerwa na kawę

16.15-16.45

Pamięć

Jacek Lepiarz: 70 rocznica powstania ludowego w polskich i niemieckich mediach

17.00-19.00

Dyskusja panelowa

"Znaczenie powstania ludowego dla polskiej i niemieckiej tradycji buntów społecznych”

Uczestnicy:

Adriana Dawid, Leszek Szaruga, Marek Zybura

Moderacja: Piotr Przybyła

• PROGRAM do pobrania (.pdf)

Centrum im. W. Brandta zaprasza na ostatni już wykład w ramach cyklu "Ludzie Pogranicza". Wykład pt. "Rozjaśniający współczesność. Wkład Martina Pollacka w budowanie dialogu międzykulturowego" zaprezentuje Artur Białachowski. Spotkanie odbędzie się w środę 7 czerwca o godz. 17:00 w siedzibie Centrum (ul. Strażnicza 1-3 we Wrocławiu, sala 13). Wstęp wolny.

Artur Robert Białachowski, jest asystentem w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktorant w tamtejszym Instytucie Filologii Germańskiej z dysertacją pt. Kulturpublizistik, Essay, Reportage und Diaristik: Zum schriftstellerischen Werdegang von Karl-Markus Gauß. (pol. Publicystyka kulturowa, esej, reportaż i diarystka: o literackiej karierze Karla-Markusa Gaußa). Główne zainteresowania badawcze to literatura austriacka, szczególnie literatura faktu XX i XXI wieku; historia, kultura i literatura Śląska oraz pisarze związani z Collegium Carolinum w Brunszwiku.

Ludzie Pogranicza

Literatura, kultura i polityka stanowiły przez wieki historyczne przestrzenie w polsko-niemieckim dialogu i wciąż stanowią płaszczyzny dokonujących się w nim spotkań, wymiany i tarć. Niemieckie oświecenie zrodziło w swojej narracji o Polsce krytyczne wyobrażenia, które, ewoluując potem mniej lub bardziej, trwale określiły niemiecki wizerunek Polski i Polaków – często konfrontacyjnie nieprzyjazny – aż po obecne czasy w gruncie rzeczy. Na pewno żywe one były jeszcze w minionym stuleciu.

Warunki dla dialogu, zdolnego zamieniać konfrontację w partnerstwo, nastały dopiero po II wojnie światowej. Obfitował on wtedy we wzloty i upadki, nadzieje i zawody, ale przy wszystkich trudnościach i ograniczeniach, wynikających z dwubiegunowego charakteru ówczesnego świata, był przez obydwie strony uparcie kontynuowany. I tak, jak pod koniec lat 80-tych do zmian dojrzewał świat, tak w latach 1989-1991 doszło też do przełomu w relacjach wolnej Polski ze zjednoczonymi, demokratycznymi Niemcami. Negatywnie nacechowane, nieufne sąsiedztwo przerodziło się w przyjazną współpracę, nawet jeśli bywa ona, jak to się dzieje obecnie, wystawiana na ciężką próbę

Poszczególne wykłady z cyklu „Ludzie pogranicza” traktują o wybitnych aktorach polsko-niemieckiego dialogu, „wielkich latarnikach” wzajemnego otwierania się Niemców i Polaków na siebie w tym czasie. Byli i są to ludzie pióra, snujący wizje przyszłości, którzy kształtowanie naszych wzajemnych dobrych relacji traktowali i traktują jako zadanie – żyli i żyją nim w myśl sformułowanego przez Huberta Orłowskiego dla Poznańskiej Biblioteki Niemieckiej motta: „Sąsiedztwo zobowiązuje”.

Serdecznie zapraszamy!

Since 1999, the European University has awarded the Viadrina Prize to outstanding personalities and significant initiatives from all areas of social life for their commitment to understanding, reconciliation and cooperation between Germany and Poland. The Viadrina Prize stands for international understanding, peace and freedom in a common European house and thus for the values that form the foundation of the Viadrina, which was newly founded as a European University in 1991. The prize is awarded annually and is endowed with 5,000 euros.

22nd Viadrina Prize will be awarded to the outstanding expert on German-Polish relations, historian and publicist Prof. Dr habil. Krzysztof Ruchniewicz. The director of the Willy Brandt Centre for German and European Studies in Wrocław is being honoured for his services to German-Polish relations.

This year's sponsorship prize is awarded to the project "Literary Translation in German-Polish Cultural Dialogue". As initiative of the Karl Dedecius Archive of the European University Viadrina, the project brings German students of Polish studies and Polish students of German studies together every two years since 2016.

The award ceremony will take place on Thursday, 1 June 2023, in the Logensaal followed by a discussion on the topic "German-Polish relations before the Polish parliamentary elections: Opportunities, Conflicts and (Joint) Crisis Management". Interested parties are invited after prior registration.

• PROGRAM (link)

Prof. Dr. habil. Krzysztof Ruchniewicz has been involved with German-Polish relations since his student years in Wrocław, Saarbrücken and Marburg. He wrote his Master's thesis on the joint German-Polish Textbook Commission; this was followed by a doctoral dissertation on the political relations between Berlin, Bonn and Warsaw in the period 1949 and 1958 and his doctorate on Polish efforts for German reparations. In 2002, Krzysztof Ruchniewicz founded the Willy Brandt Centre for German and European Studies and has been its director almost continuously since then. He also holds the Chair of Contemporary History at the University of Wrocław.

Krzysztof Ruchniewicz is a recipient of the Cross of Merit of the Republic of Poland in Gold and the Verdienstkreuz am Bande of the Federal Republic of Germany.

--

via: https://www.europa-uni.de/pl/ueber_uns/portrait/persoenlichkeiten/viadrinapreistraeger/index.html