Agnieszka Grzeszczuk
"Skreśleni" uhonorowani
22 stycznia tego roku w Auli Leopoldina Uniwersytetu Wrocławskiego odbyła się uroczystość pt. „Skreśleni. Odbieranie tytułów naukowych przez Schlesische Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau w latach 1933-1945”.
Wydarzenie miało na celu upamiętnienie naukowców, którzy w okresie dyktatury nazistowskiej zostali pozbawieni stopni i tytułów naukowych przez Śląski Uniwersytet im. Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. Pomysł, poprzedzony badaniami naukowymi, przede wszystkim młodego niemieckiego historyka, Kaia Kranicha, powstał i był realizowany we współpracy pomiędzy Uniwersytetem Wrocławskim, Uniwersytetem w Kolonii, Urzędem Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego oraz Urzędem Miasta Wrocławia. Do przygotowania uroczystości włączyła się również Fundacja Bente Kahan oraz Gmina Żydowska we Wrocławiu. Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy'ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego koordynowało całe przedsięwzięcie.
Uroczystość miała miejsce w Auli Leopoldina. Swoje przemówienia wygłosili Marszałek Województwa Dolnośląskiego Cezary Przybylski, Prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz, Pani Konsul Generalna RFN Elisabeth Wolbers, JM Rektor Uniwersytetu w Kolonii prof. Axel Freimuth, JM Rektor UWr prof. Marek Bojarski oraz prof. Gideon Greif. Całość prowadził Dyrektor CSNE - prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz. Biogramy wybranych „Skreślonych” odczytali doktoranci z Polski i Niemiec.
Kluczowym elementem uroczystości było podpisanie wspólnego Oświadczenia wydanego przez Uniwersytet w Kolonii i Uniwersytet Wrocławski przez obu rektorów. Oświadczenie oficjalnie potępia haniebny okres w dziejach uniwersytetu wrocławskiego, podczas którego ponad 260 naukowców zostało pozbawionych tytułów naukowych, jako godzący w prawa człowieka, jak i autonomię uniwersytetów, które powinny być wolne od polityki oraz ideologii. Egzemplarz Oświadczenia został uroczyście przekazany obecnej w Auli Leopoldina pani Beatrice Danziger-Greif, córce pozbawionych obywatelstwa niemieckiego i stopni doktorów żydowskich lekarzy.
Oświadczenie do pobrania w wersji pdf TUTAJ.
W ramach projektu powstała publikacja książkowa oraz wystawa – dostępna dla zwiedzających w holu przed Oratorium Marianum. Publikację, wystawę oraz tekst Oświadczenia można znaleźć na oficjalnej stronie skreśleni.pl. pod tym LINKIEM
Tekst: Anna Kurpiel i Artur Jóskowiak
Zdjęcia: Biblioteka CSNE
"Skreśleni" – uroczystość w Auli Leopoldyńskiej oraz imprezy towarzyszące – koncert i sympozjum
Oprawa muzyczna: prof. Jarosław Pietrzak (skrzypce) i dr Julita Przybylska-Nowak (fortepian) z Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu.
22 stycznia 2015 r. (czwartek)
godz. 11.00–14.00
Aula Leopoldyńska
(gmach główny UWr, pl. Uniwersytecki 1)
WSTĘP WOLNY
Zapewnione będzie tłumaczenie symultaniczne na j. polski, niemiecki i angielski.
Więcej na temat uroczystości oraz odbierania stopni naukowych przez Śląski Uniwersytet im. Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu (Schlesische Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau) w artykule pt. Pamięci skreślonych.
Organizator i partnerzy:
WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
Koncert Bente Kahan "Pieśni z getta"
W programie m.in. pieśni w języku polskim, angielskim i niemieckim w wykonaniu Bente Kahan. Na akordeonie i pianinie akompaniuje Dariusz Świnoga.
22 stycznia 2015 r. (czwartek)
godz. 18.00
Synagoga pod Białym Bocianem
(ul. Włodkowica 7)
LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
BILETY WSTĘPU (bezpłatne) można rezerwować pod numerem telefonu 71 375 25 54 lub osobiście.
Odbiór osobisty w dniach od 19 do 22 stycznia 2015 r w godz. 7.30–15.30
Biuro Rektora UWr – Zespół ds. Promocji
pl. Uniwersytecki 1
gmach główny, pok 134 (wejście od strony kościoła)
Pracownicy UWr – po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej – mogą otrzymać wejściówki pocztą służbową.
Bente Kahan (ur. 1958) – norweska piosenkarka i aktorka żydowskiego pochodzenia, jedna z czołowych europejskich artystek wykonujących pieśni żydowskie, od lat związana z Wrocławiem. W stolicy Dolnego Śląska założyła Fundację Bente Kahan, która zajmuje się m.in. promowaniem żydowskiej historii i kultury oraz odbudową zabytkowej Synagogi pod Białym Bocianem. Za swoją działalność na rzecz miasta w 2006 r. została odznaczona Nagrodą Prezydenta Miasta Wrocławia. Więcej o artystce na stronie internetowej www.bentekahan.eu.
Sympozjum pt. SKREŚLENI
organizowane przez uniwersyteckie Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy'ego Brandta
23 stycznia 2015 r. (piątek)
godz. 9.00–13.30
Oratorium Marianum
(gmach główny UWr, pl. Uniwersytecki 1)
WSTĘP WOLNY
Zapewnione będzie tłumaczenie symultaniczne na j. polski i niemiecki.
Program sympozjum:
9.00 – 11.00 część I, moderator: prof. Krzysztof Ruchniewicz
prof. Adam Jezierski, prorektor UWr, przywitanie uczestników
prof. Norbert Finzsch, Uniwersytet w Kolonii w cieniu swastyki
prof. Elke Kleinau, "Między przystosowaniem a prześladowaniem". Naukowcy w Trzeciej Rzeszy
prof. Ralf Jessen, "A był to zaledwie początek..." Akcje palenia książek roku 1933 w powojennej niemieckiej kulturze pamięci
11.00 – 11.30 przerwa kawowa
11.30 – 13.30 cześć II, dr Anna Śledzińska-Simon
Kai Kranich, Niegodni doktorzy? Uniwersytet Wrocławski jako narzędzie narodowosocjalistycznej polityki represji
prof. Wojciech Kunicki, Nazizm. Nauka. Niedopasowanie. O wybranych przewodach doktorskich na Wydziale Filozoficznym od 1933 do 1945 r. ze szczególnym uwzględnieniem germanistyki
prof. Gideon Greif, Odebrny tytuł – los niemiecko-żydowskich lekarzy w nazistowskich Niemczech, 1933–1940
13.30 Zakończenie sympozjum
Źródło: www.uni.wroc.pl
Autor: Kamilla Jasińska
Dr hab. Dariusz Wojtaszyn oraz dr Sylwester Zagulski odbierają dyplomy.
Z przyjemnością informujemy, że 19.12.2014 dr hab. Dariusz Wojtaszyn, pracownik naszego Centrum, odebrał dyplom doktora habilitowanego w auli Loepoldina Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym samym dniu słuchacz seminarium doktorskiego - Sylwester Zagulski odebrał dyplom doktora. Serdecznie gratulujemy!
8. edycja przeglądu filmowego „Obrazy historii”. „NRD na filmowo – dawniej i dziś”
Cykl filmów ósmej edycji "Obrazów historii" - pokazy filmowe w Gliwicach, Katowicach i Wrocławiu.
Ósma edycja cyklu filmowego „Obrazy historii”, zainaugurowanego przez Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Krakowie w roku 2007, poświęcona będzie częściowo filmom pochodzącym z kraju dziś już nieco zapomnianego, który po wydarzeniach 1989 roku zniknął z mapy Europy, niegdyś jednak posiadał nie tylko kluczowe znaczenie polityczne i militarne, ale także ciekawą kulturę i obyczajowość. Wielu Polaków pamięta jeszcze wyjazdy do Niemieckiej Republiki Demokratycznej, jak przewrotnie nazywały się Niemcy wschodnie, bratniego kraju socjalistycznego, w którym wprawdzie mówiono językiem najeźdźcy z czasów drugiej wojny światowej, który jednakowoż, dzięki antyfaszystowskiemu mitowi założycielskiemu i przynależności do Układu Warszawskiego, wydawał się mniej obcy i bardziej przyjazny niż znajdująca się po drugiej stronie muru berlińskiego Republika Federalna Niemiec. Z czasem imperialistyczne, jak głosiła ówczesna nomenklatura, Niemcy zachodnie stały się dla Polaków aspirujących do wyższego standardu ekonomicznego częstym celem podróży. Ich międzynarodowy obraz oraz znaczenie polityczno-gospodarcze spowodowały zaś, iż dziś, gdy mówimy o niemieckiej kulturze sprzed upadku muru berlińskiego, mamy na myśli zwykle kulturę RFN. 
Organizując ósmą edycję przeglądu „Obrazy historii” pragniemy z jednej strony przypomnieć obraz obyczajowości i życia codziennego w NRD, z drugiej zaś wydobyć z cienia twórczość filmową tego kraju, godną uwagi zarówno pod względem estetycznym, jak i tematycznym. Chcielibyśmy również zwrócić uwagę na podobieństwa między ustrojem społeczno-politycznym istniejącym w Polsce Ludowej i u jej dawnego zachodniego sąsiada oraz wskazać na zainteresowanie, jakim nasz kraj cieszył się u jego obywateli, o czym nie zawsze wiemy lub pamiętamy.
W programie tegorocznego cyklu znalazły się produkcje z czasu istnienia NRD oraz takie, które powstały już w zjednoczonych Niemczech, ale poświęcone zostały tej problematyce. Znajdują się wśród nich filmy takie jak „Mordercy są wśród nas” Wolfganga Staudtego – zrealizowany według tradycji ekspresjonistycznej, pierwszy niemiecki obraz rozliczeniowy dotyczący drugiej wojny światowej, „Klucze” Egona Günthera – tragikomiczna historia podróży pary młodych Niemców do Polski, będąca jednocześnie subtelnym filmowym hołdem złożonym Krakowowi oraz „Nietykalna”, osobisty i niezwykle wyrafinowany pod względem estetycznym dramat Oskara Roehlera, opowiadający o jego matce, zachodnioniemieckiej pisarce zafascynowanej socjalizmem. W ostatni dzień przeglądu widzowie będą mogli zobaczyć wielokrotnie nagradzany dokument Martena Persiela „This ain’t California” ukazujący subkulturę skateboardingu w NRD.
Zapraszamy na pokazy filmowe w Gliwicach, Katowicach i Wrocławiu!
Gliwice: 28.11-3.12.2014
Katowice: 6-8, 10, 12, 14.12.2014
Wrocław: 12.12-17.12.2014
Organizator: Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Krakowie
Współorganizatorzy:
- Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego
- Instytut Goethego
- DEFA
- Deutsche Kinemathek
- Nowy Styl
- Odra-Film
- Silesia-Film
- Kino Amok w Gliwicach
- Sieć Kin Studyjnych
- Dom Norymberski w Krakowie
- Filmoteka Narodowa
Projekcja filmu "Uczcie się Polski" oraz panel dyskusyjny
Film Magdaleny Gwóźdź i Róży Romaniec zasługuje na szeroki odbiór. Jest to jeden z niewielu filmów ostatnich lat, który może trafić bez problemów do polskiego i niemieckiego widza. Polak dowie się o nielicznych śmiałkach, opozycjonistach z NRD, którzy interesowali się Polską, a po utworzeniu Solidarności starali się wspierać ją i inicjować akcje poparcia w swoich środowiskach. Takie działania oczywiście od razu przyciągnęły czujne oko STASI. Jeden z tych sympatyków „polskiej epidemii” rozsyłał kartki na święta z hasłem „Uczcie się Polski”, inny jeździł ulicami Jeny z polską flagą przyczepioną do bagażnika rowerowego i napisem „Solidarność z polskim narodem”. Takich historii znajdziemy w filmie więcej. Wspólna dla wszystkich tych osób była słona kara za te solidarnościowe odruchy. Orzeczone wyroki więzienia sięgały czterech lat. Natomiast niemiecki widz dowie się więcej o Polsce lat 70. i 80., o warunkach funkcjonowania opozycji antykomunistycznej, stosunkach polsko-enerdowskich.
W filmie przybliżono także strajk głodowy w więzieniu w Cottbus, który skazani ogłosili na znak solidarności z Polakami po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r. Jest to jedyne znane tego rodzaju wydarzenie w krajach bloku wschodniego! Ok. 300 więźniów przetrzymywanych w Cottbus zainicjowało strajk po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego. Rozpoczął się 14 grudnia i trwał przez trzy dni. Reżyserki filmu dotarły do kilku osób wtedy strajkujących. Po raz pierwszy widzimy ich twarze, możemy usłyszeć ich wspomnienia. Po zjednoczeniu Niemiec więzienie było czynne do początku nowego stulecia, potem je zlikwidowano, a obiekt wystawiono na sprzedaż. Wtedy też doszło do niecodziennej sytuacji. Byli więźniowie postanowili wykupić budynek i stworzyć w nim Centrum Praw Człowieka Cottbus e.V. (Menschenrechtszentrum Cottbus e.V.).Dzisiaj w celach więzienia można obejrzeć wystawy stałe i czasowe. Wątek Polski odgrywa tu znaczącą rolę.
Współautorka filmu, Magdalena Gwóźdź, przyznaje, że był to materiał historyczny dość trudny do przełożenia na język filmu, przemawiający tak samo do Niemców i Polaków. „Oczywiście opozycja w NRD nie była takim masowym ruchem jak u nas w Polsce, co powtarzali nasi bohaterowie w tym filmie. To były małe grupy ludzi. Ale to, co oni robili, ma ogromne znaczenie moralne dla Polaków, którzy znali się wtedy z Niemcami i utrzymywali kontakty z obywatelami NRD” – mówi Magdalena Gwóźdź. Potwierdził to w wywiadzie dla Deutsche Welle Bogdan Borusewicz, który bezpośrednio po niemieckiej premierze w spontanicznym geście zaprosił na scenę obecnych na sali i pokazanych w dokumencie kilku więźniów politycznych z więzienia w Cottbus. „Uważam, że film jest dobry, bo w tym filmie jest dialog, dialog polsko-enerdowski, który przechodzi w dialog polsko-niemiecki. I widać w nim, że my się rozumiemy. I po to jest ten film, żeby pokazywać te czasy, by także teraz nastąpiło zbliżenie i porozumienie. A z tymi ludźmi z więzienia w Cottbus spotkam się po raz drugi, bo są mi bardzo bliscy” – powiedział Borusewicz.
